Bàn thờ gia tiên tổ tiên hoa cúc ngũ quả. Cúng cáo gia tiên

Bài cúng cáo Gia tiên, báo cáo Tổ tiên 2025

Bài cúng cáo gia tiên để làm gì?

Thờ cúng hay báo cáo gia tiên, tổ tiên, ông bà, cha mẹ là một phần quan trọng và không thể thiếu trong truyền thống văn hóa của người Việt Nam. Tục lệ này thể hiện lòng thành kính và biết ơn sâu sắc của con cháu đối với những bậc sinh thành và dưỡng dục. Người Việt luôn tin rằng tổ tiên, ông bà, cha mẹ vẫn dõi theo và che chở cho con cháu, vì vậy trong mọi sự kiện quan trọng hay biến cố xảy ra trong gia đình, họ thường thực hiện nghi lễ cúng bái bằng bài cúng cáo gia tiên để báo cáo và cầu mong sự phù hộ từ gia tiên.

Báo cáo gia tiên lúc nào?

Việc thờ cúng tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã khuất là phong tục quan trọng trong văn hóa người Việt. Thông thường, gia đình lập bàn thờ tại nhà và thắp hương cúng bái vào các dịp sóc, vọng, giỗ Tết. Theo truyền thống, vào cuối tuần, ngày giỗ kỵ hoặc khi xảy ra những sự kiện lớn như cưới hỏi, tang lễ hay những biến cố quan trọng, gia đình đều làm lễ cáo gia tiên để trình bày sự việc và cầu mong sự phù hộ.

Lễ cúng: đồ cúng, cách thức

Tùy vào hoàn cảnh và quy mô của từng lễ, đồ cúng có thể bao gồm trầu cau, rượu, hoa quả, xôi chè, oản chuối, vàng hương, nước lạnh hoặc cỗ mặn. Trong trường hợp gấp rút, gia chủ chỉ cần thắp một nén hương và đặt một chén nước lạnh lên bàn thờ, nhưng điều quan trọng nhất là tấm lòng thành kính.

Sau khi chuẩn bị xong lễ vật, người làm lễ ăn mặc chỉnh tề, thắp ba nén hương cắm vào bát hương, rồi đứng nghiêm trang trước bàn thờ để khấn vái. Trước khi khấn, cần vái ba vái. Sau khi đọc văn khấn, người chủ lễ lạy bốn lần, tiếp theo là ba vái ngắn, gọi chung là “bốn lễ rưỡi.”

Hương thắp thường theo số lẻ như 1, 3, 5… vì số lẻ tượng trưng cho thế giới âm theo quan niệm xưa. Các thành viên trong gia đình cũng lần lượt theo thứ bậc để thực hiện nghi lễ này. Tuy nhiên, nghi thức đầy đủ như vậy thường chỉ áp dụng trong các buổi giỗ chạp, còn những ngày thường thì gia chủ chỉ cần khấn lễ đơn giản.

bài cúng cáo gia tiên, bàn thờ tổ tiên
bài cúng cáo gia tiên, bàn thờ tổ tiên

Lưu ý khi cúng gia tiên

Bên cạnh việc cáo gia tiên, ngày nay còn phải cúng khấn Thổ Công vì ngài được xem là vị thần cai quản trong nhà, nhằm xin phép ngài cho hương hồn tổ tiên về dự lễ.

Lễ vật dâng cúng gia tiên cần được chuẩn bị sạch sẽ và trang trọng. Các món ăn sau khi nấu xong phải được dâng lên cúng gia tiên trước, tuyệt đối không ai được sử dụng trước khi cúng. Trong trường hợp mâm cỗ có nhiều món và chưa hoàn tất, những món đã chuẩn bị xong cần được để riêng dành cho việc cúng tế. Chỉ sau khi hoàn thành nghi lễ, con cháu mới xin lộc và được phép thụ lộc từ mâm cúng.

Bài cúng cáo gia tiên, tổ tiên 1

Ngày nay, nghi thức cúng bái đã được giản lược rất nhiều. Thay vì lạy bốn lễ rưỡi, nhiều người chỉ vái ba vái trước khi khấn, rồi vái thêm bốn vái dài và ba vái ngắn sau khi khấn xong để hoàn tất nghi lễ.

Sau khi đã dâng lễ vật lên bàn thờ, thắp hương, đèn, nến đầy đủ, người ta bắt đầu khấn. Văn khấn bao gồm một số nội dung mà người khấn phải đọc như: nói rõ ngày tháng làm lễ, lý do lễ, ai là người đứng ra lễ, ghi rõ họ tên tuổi, sinh quán, đồng thời liệt kê lễ vật và cuối cùng là lời đề đạt cầu xin.

Đồ lễ đặt lên bàn thờ, hương đèn đã thắp, gia trưởng phải mời hết các cụ kỵ từ ngũ đại trở xuống, cùng với tất cả chú bác cô dì anh chị em nội ngoại đã khuất.

Trong bài khấn phải nói rõ ngày tháng làm lễ, lý do, liệt kê lễ vật, những điều cầu xin nếu có.

Văn khấn cúng cáo gia tiên như sau:

Hôm nay là ngày_____ tháng_______ năm_______
Nay con giữ việc phụng thờ tên là______ tuổi_________,
sinh tại xã_______ huyện_______, tỉnh_______

cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.

Kinh mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.

Kính dâng lễ bạc:
trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật, lòng thành nhân dịp sinh hạ cháu trai, kính mời hương hồn nội ngoại tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hướng lễ.

Con kính xin gia tiên phù hộ độ trì cho cháu nhỏ hay ăn, chóng lớn và toàn gia khang kiện.

Cấn cáo

Bài cúng cáo tổ tiên, gia tiên bằng chữ Nôm

Ngày xưa, ông cha ta đã sáng tác nhiều bài văn khấn bằng chữ Nôm theo thể thơ lục bát để phụ nữ và trẻ em dễ học, dễ thuộc, thuận tiện sử dụng trong các nghi lễ cúng bái gia tiên.

Đây là một bài cúng khấn gia bằng chữ Nôm:

Duy Đại Việt tuế thứ.., ngày…, tháng…, năm (âm lịch),
tín chủ là .., tuổi, sinh quán tại… trú quán tại…

cùng toàn gia.

Cúc cung bái trước bàn thờ
Kinh dâng lễ bạc hương hoa rượu cần
Cùng là phẩm vật trước sau,
Lòng thành tâm nguyện thỉnh cầu gia tiên
Cao tằng tổ khảo đôi bên,
Cao tằng tổ tỷ dưới trên người người,

Cô dì chú bác kính mời,
Đệ huynh đồng thỉnh tới nơi từ đường;
Cúi xin phù hộ khang cường toàn gia.

Cẩn cáo

Scroll to Top